KADER (Alınyazısı)

Kader, İlahi yazgı, alınyazısı anlamlarına gelir. 
Kader iki türlüdür: Kulların iradesinin sebep olmadığı İlahi yazgı ve kulların iradelerin sebep olacağı işleri Allahu Tealânın ezelde bilmesi ve o bildiklerini Levh-i Mahfuza yazmasıdır.

Allahu Teala Kur’an-ı kerimde kader hususunda buyurdu ki, mealen:
-“Biz, her şeyi kader ile [bir ölçüye göre] yarattık.” (Kamer 49)
-“Allah, onların işlediklerini ve işleyeceklerini bilir”  (Bekara 255)
-“Yeryüzünde vuku bulan ve başınıza gelen bir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan önce, bir kitaba (levh-i mahfuza) yazmış olmayalım. Elbette bu, Allah’a kolaydır.” (Hadid 22) 
-“Yaptıkları küçük büyük her şey, satır satır kitaplarda yazılmıştır.” (Kamer 52, 53)
-”Sonra o kederin ardından (Allah) üzerinize öyle bir eminlik, öyle bir uyku indirdi ki, o, içinizden bir zümreyi örtüp bürüyordu. Bir zümre de canları sevdasına düşmüştü. Allah’a karşı, cahiliyet zannı gibi, hakka aykırı bir zan besliyorlar ve “Bu işten bize ne?” diyorlardı. De ki: ”Bütün iş Allah’ındır”. Onlar sana açıklamayacaklarını içlerinde saklıyorlar (ve) diyorlar ki: “Bize bu işten bir şey olsaydı burada öldürülmezdik”. Onlara şöyle söyle: “Eğer siz evlerinizde olsaydınız bile, üzerlerine öldürülmesi yazılmış olanlar yine muhakkak yatacakları (öldürülecekleri) yerlere çıkıp gidecekti. Allah (bunu) göğüslerinizin içindekini denemek ve yüreklerinizdekini temizlemek için yaptı. Allah göğüslerin içinde olanı bilir.” (Al-i imran: 154)
-”Her ümmetin bir eceli vardır. O ecel geldiğinde, ne bir ân erteleyebilirler, ne de öne alabilirler.” ( A’raf: 34)
-”De ki: “Hiçbir zaman bize Allah’ın bizim için takdir ettiğinden başkası dokunmaz. O bizim mevlamızdır. Müminler yalnızca Allah’a tevekkül etsinler.” (Tevbe: 51)
-”De ki, “Ben, Allah’ın dilediğinin dışında kendi kendime ne bir zarar ne bir fayda verebilirim”. Her ümmetin bir eceli vardır. Ecelleri gelince artık ne bir an geri, ne bir an ileri gidebilirler.”  (Yunus: 49)
-”Yeryüzünde rızkı Allah’a ait olmayan hiçbir canlı yoktur. O, onların karar kıldıkları yerleri de, emaneten durdukları yerleri de bilir. Onların hepsi apaçık bir kitaptadır.” (Hûd:6)
-”Gökte ve yerde gizli hiçbir şey yoktur ki apaçık bir kitapta (Lehv-i mahfuzda) bulunmasın.” (Neml:75)
-”Peygambere Allah’ın takdir ettiği, mübah kıldığı şeyde bir darlık yoktur. Bundan önce geçen bütün peygamberler hakkında Allah’ın sünneti böyledir. Allah’ın emri ise biçilmiş bir kaderdir.” (Ahzab: 38)
-”Hem Allah sizi bir topraktan, sonra bir damla sudan yarattı. Sonra sizi çiftler kıldı. O’nun bilgisi olmadan ne bir dişi hamile olur, ne doğurur. Kendisine ömür verilenin de ömrünün uzatılması da, ömründen kısaltılması da mutlaka bir kitapta yazılıdır. Şüphe yok ki bu, Allah’a göre kolaydır.” (Fâtır:11)
– “Allah’ın izni olmayınca hiç bir musibet isabet etmez. Kim Allah’a inanırsa, Allah onun kalbini doğruya götürür. Allah her şeyi bilendir.” (Teğabun:11)
-“Göklerde ve yerde zerre miktarı bir şey, Ondan gizli kalmaz. Bundan daha küçük ve daha büyüğü de, apaçık kitaptadır.” (Sebe 3)

KADER HAKKINDAKİ HADİS-İ ŞERİFLER:

Peygamber (s.a.v.) Efendimiz buyurdular ki:
-“Ahir zamanda fala inanıp, kaderi inkâr edenler  çıkacaktır” (Tirmizi)
-“Kaderi inkâr edenin İslam’dan nasibi yoktur.” (Buhari)
-“Ahir zamanda, şu üç şeyden korkuyorum: Müneccimlere (falcılara) inanmak, kaderi inkâr ve idarecilerin zulmü.” (Taberani, İbni Asakir,)
-“Ümmetim kaderi inkâr etmedikçe, dinde sabittir. Kaderi yalanlayınca helak olurlar.” (Taberani) Peygamber(s.a.v.)Efendimiz buyurdular ki:
-“Şu üç şeyden korkuyorum: Âlimin sürçmesi, Münafıkların Kur’an böyle diyor diyerek tartışmaya girişmesi, Kaderin inkâr edilmesi.” (Taberani)
Peygamber(s.a.v.) Efendimiz buyurdular ki;
-“Kaderden bahsedilince dilinizi tutunuz!” (Taberani)
Ehl-i sünnet alimleri bu hadisi şerifi şu mealde açıklamıştır:
-“Herkes kendi aklına ve mantığına göre değil de, ehl-i sünnet ulemasının KUR’AN VE SÜNNETE GÖRE YAPTIKLARI açıklamalarına göre kaderden söz etmelidir. Aksi durumda bilmeden sonsuz bir çıkmaza girilebilir.” 

-“Kadere, hayrın ve şerrin Allah’tan olduğuna iman etmedikçe, başa gelenin asla şaşmayacağına, başa gelmemesi mukadder olanın da asla gelmeyeceğine inanmadıkça, hiç kimse iman etmiş sayılmaz.” (Tirmizi)

-“Allahü teâlâ, ilk önce Kalemi yaratıp, “Kaderi, olanı ve sonsuza kadar olacak olanı yaz” buyurdu.”(Tirmizi, Ebu Davud)

1- İrademiz sebep olmadan yaratılan işler:
Bunlar, evrenin ve içindekilerin yaratılışı, dünyaya ne zaman geleceğimiz, nerede doğacağımız, nerede ve nasıl öleceğimiz, cinsiyetimiz v.s. şeylerdir.
2- İrademiz sebebiyle yaratılan işlerimizin yazgısı:
Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem) Efendimiz buyurdular ki:
– “Bütün işler Allahü teâlâdandır; Hayır olanı da şer olanı da yaratan O’dur. (Taberani)
Allahu Teala hadis-i kudside şöyle buyurdu, mealen:
-“ Ben âlemlerin Rabbiyim, hayrı da, şerri de ancak ben tayin ederim. Hakkında(iradesiyle kötü yolu seçip de) şer yazdığıma yazıklar olsun, hakkında(iradesiyle hayrı seçip de) hayır yazdığıma ise ne mutlu.” (Hadis-i İ. Neccar)
Bu hadis-i kudsinin Ehl-i Sünnete göre açıklaması:
Allahü Teâlâ ezelde, kullarının iyilik mi, kötülük mü işleyeceklerini, Cennetlik mi Cehennemlik mi, olacaklarını ezelî ilmi ile bildiği için yazmıştır. Allahu tealanın bunları bilip yazması, kullarını o işi yapmak zorunda bırakmamıştır. Çünkü Allah, işlerimiz hakkında serbest seçim yapmamızı, günah ve sevaptan sorumlu olmamızı dilemiştir.
Bir kimse bir şey hakkında bir tahmin yaptığında tahmini tutarsa onun tahmininin o işin olmasına en küçük bir etkisinin olmayacağı kesindir. O halde insanın bir şey hakkındaki bilgisi tahmindir, o şey ya öyle olur ya da başka türlü olur. Ama Allah’ın o şeyin olacağını önceden bilmesi, tahmin değil kesin ilimdir. Onların gelecekte ne yapacaklarını önceden bilip yazması, kulu cennetlik olmaya veya cehennemlik olmaya zorlamaz.
Peygamberimize(s.a.v.), alınyazısı hakkında eshaptan birisi:
– “Ya Rasulullah, yaptığımız ve yapacağımız işler önceden takdir edilip yazıldığına göre, iş yapmanın ne önemi vardır?” diye sorduğunda, Rasulullah:
 – “Herkes, kendi işine hazırlanır” ve “Herkes önceden takdir edilmiş olan işlere kendi seçimi ile hazırlanır” buyurdu. (Hadis-i Müslim)
Aynı suali soran, başka birine de, Şems suresini okudu. İlgili kısmın meali şöyle:
-“Hayrı ve şerri ve bu ikisinin hallerini öğretip bunlardan birini yapabilmesi için, insana seçme hakkı(irade) verene yemin olsun ki. (Şems-8)
-“Nefsini kötülüklerden temizleyip faziletlerle dolduran kurtuldu.” (Şems-9)
-“Nefsini günahta, cehalette, dalalette bırakan, zarar etti.” (Şems-10)